Οι Παναγίες των κοφτών γκρεμνών.*
Τη δική τους άκρως ηρωική σελίδα στο Έπος τού ’40 έγραψαν οι γυναίκες τής Ηπείρου ή της Πίνδου, ο αγώνας των οποίων ακόμη μνημονεύεται και προβάλλεται ως παράδειγμα αυτοθυσίας και ανθρώπινου αγώνα ενάντια στη φύση και τα δεινά τού πολέμου. Μάλιστα η προσφορά των γυναικών τής Ηπείρου κατέχει εξέχουσα θέση στην εποποιία τού 1940 και τιμάται αναλόγως.
Είναι γεγονός ότι η συμβολή των ανά την επικράτεια Ελληνίδων στον Πόλεμο του ’40 ήταν μεγάλη, από το δικό τους μετερίζι έδωσαν αγώνα ενάντια στον κακόβουλο εισβολέα. Πολλές προσέφεραν εθελοντικώς την υπηρεσία τους ως νοσοκόμες, από τα μετόπισθεν συνεισέφεραν σε ρουχισμό και υλικά και ανέλαβαν όλες τις ευθύνες των νοικοκυριών. Η τύχη όμως τα έφερε έτσι ώστε οι Ηπειρώτισσες να διαδραματίσουν τον δικό τους σημαντικό ρόλο στον αγώνα. Πρώτον στην Ήπειρο ήταν η πρώτη γραμμή τού Πολέμου, δεύτερον οι γυναίκες τής περιοχής ήταν σκληροτράχηλες, είχαν τον δυναμισμό και όλα τα προσωπικα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για την αντιμετώπιση σε καθημερινή βάση των αντιξοοτήτων που γεννούν τα δύσβατα και αφιλόξενα βουνά και οι απρόσιτες περιοχές και τρίτον οι Ηπειρώτισσες εμφορούνταν από πατριωτικά ιδανικά που ανέτρεχαν πίσω στις Σουλιώτισσες και τις Σπαρτιάτισσες.
Το μέτωπο του Ελληνικού Στρατού ήταν απλωμένο από τον Γράμμο μέχρι τις ακτές τού Ιονίου Πελάγους, το ανάγλυφο του εδάφους και οι καιρικές συνθήκες καθιστούσαν δυσχερή τον αναγκαίο εφοδιασμό τού στρατεύματος με όπλα, πυρομαχικά, ρούχα, φάρμακα και τροφή, ενώ η υπεροχή τής αεροπορίας των αντιπάλων καθιστούσε ακόμη δυσκολότερο τον ανεφοδιασμό. Αυτή την αντιξοότητα ανέλαβαν ν’ αντιμετωπίσουν και να υπερνικήσουν εθελοντικά οι Γυναίκες τής Ηπείρου. Μεγαλωμένες στο ορεινό περιβάλλον τής Ηπείρου και μαθημένες ν’ αναμετρώνται με τη φύση και να τη νικούν, έφταναν φορτωμένες με κάθε είδους εφόδια στα πιο δύσβατα σημεία, εκεί όπου δεν μπορούσαν να φτάσουν τα φορτηγά και τα έμφορτα ζώα και ενίσχυαν με απαράμιλλο ηρωισμό και αυτοθυσία τον αγώνα ολόκληρου του Έθνους.
Οι μαρτυρίες είναι πολλές και ενδεικτικές τής υπεράνθρωπης προσπάθειας αυτών των ηρωικών γυναικών, που παραμέρισαν την καθημερινή, οικογενεική ζωή τους για να συνεισφέρουν στη Νίκη των Ελλήνων. Οι Γυναίκες τής Ηπείρου έγιναν ακούραστες μεταφορείς, νοσοκόμες, κουβάλησαν στους ώμους τους τραυματίες, κατασκεύασαν και επιδιόρθωσαν δρόμους, μονοπάτια ακόμη και γεφύρια, έπλεξαν ζεστά ρούχα και παρασκεύασαν τροφές που στη συνέχεια μετέφεραν οι ίδιες στο μέτωπο. Μία μαρτυρία θέλει κάποιες από αυτές να δημιουργούν με τα σώματά τους φράγμα σε ορμητικό, με παγωμένο νερό ποτάμι ώστε τα συνεργεία τού Μηχανικού τού Ελληνικού Στρατού να κατασκευάσει γέφυρα απαραίτητη για τον εφοδιαστική αλυσίδα τού Στρατού. Πολλοί από εμάς τους νεότερους έχουμε ακούσει προφορικές μαρτυρίες από τους γονείς μας και τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας για τον αγώνα των Γυναικών τής Ηπείρου κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Ο αγώνας τους έχει τραγουδηθεί και εμπνεύσει ποιητές και πλέον έχει γίνει μέρος τής Ιστορίας και της Παράδοσής μας.
Οκτώ και πλέον δεκαετίες μετά ποια θα πρέπει να είναι η δική μας προσέγγιση στον αγώνα αυτών των Γυναικών; Η θυσία των Γυναικών τής Ηπείρου δεν πρέπει να παραμείνει ως μία ακόμη ένδοξη αναφορά στην μακραίωνη Ιστορία τού τόπου μας, το παράδειγμά τους αποτελεί στάση ζωής, την οποία οφείλουμε έναντι των εαυτών μας, της οικογένειάς μας και της κοινωνίας να κάνουμε κτήμα μας. Η σύγχρονη γυναίκα μπορεί να μην καλείται να πολεμήσει σε πολεμικό μέτωπο, έχει όμως να ξεπεράσει εμπόδια και καθημερινές δύσκολες καταστάσεις σε πολλά και διαφορετικών το καθένα απαιτήσεων «μέτωπα». Ως σύντροφος, μητέρα, εργαζόμενη, επιστήμονας και ασχολούμενη με τα κοινά οφείλει να δώσει τον δικό της καθημερινό αγώνα και αναλογιζόμενη και εμπνεόμενη από το παράδειγμα των Γυναικών τής Ηπείρου να «επιστρατεύσει» τα γυναικεία χαρίσματα του δυναμισμού, της αγωνιστικότητας, της υπευθυνότητας, της αντοχής, της εξυπνάδας, της εφευρετικότητας και της επιμονής. Τα φωτεινά ιστορικά παραδείγματα δεν αρκεί μόνο να τα μελετούμε και να τ’ αναφέρουμε επ’ ευκαιρία κάποιας επετείου, αλλά να τ’ ακολουθούμε και να καλυτερεύουμε τις ζωές μας, αυτές των επιγόνων μας και την συνεχώς εξελισσόμενη κοινωνία μας.
* Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου «ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ-(Μάνα και γιος)».
Ιωάννα Κασίμη
Ειδική Σύμβουλος
Π.Ε. Κορινθίας
Πρόεδρος
Συνδέσμου Γυναικών Ηπείρου
